Vandaag is het de dag van de directeur. Het uitgelezen moment om tegen mijn ex-schooldirecteurs te zeggen dat ik een JOOTSer ben, en geen “recalcitrant sujet”.
Douglas Hofstadter (niet te verwarren met Leonard Hofstadter), een cognitief wetenschapper, bedacht het acroniem JOOTS.
Het betekent zoveel als “Jumping Out Of The System” en is een denkmethode die vaak geassocieerd wordt met kunst, filosofie en creativiteit in brede zin. Dit krachtige instrument is een extreme versie van out-of-the-box-denken en een krachtig instrument voor (aspirant)ondernemers. Ook voor doorgewinterde ondernemers is het onontbeerlijk om te blijven vernieuwen en verbeteren.
Laten we eerst helder maken wat een systeem is. Een systeem is een reeks aannames, ideeën en structuren die doorheen de tijd ontwikkeld en goed bevonden zijn. Die systemen evolueren nog, maar worden uiteindelijk niet meer fundamenteel ter discussie gesteld. Het is net daar waar de magie van JOOTSing zit, de kiem voor vernieuwing en de kans voor ondernemers.
Ik gebruik doorheen de stappen afwisselend de termen bedrijven en systemen. Een bedrijf is in mijn opvatting ook gewoon een systeem, met veel subsystemen.
Als je als ondernemer een bepaalde richting voor ogen hebt, dan kan JOOTSing je hier zeker bij helpen.
Er zijn 3 stappen voor het betere JOOTS-werk.
- Het systeem bestuderen
- Het systeem doorgronden
- Uit het systeem springen
1. Het systeem bestuderen
Alles begint bij het bestuderen van het huidige systeem. Als je niet weet hoe het huidige systeem functioneert en evolueert, dan begin je vanaf nul. Tabula rasa klinkt heel mooi, maar dat mondt niet zelden uit in chaos. Door het bestuderen van bestaande systemen, kom je net tot belangrijke inzichten voor verbeteringen en toekomstige nieuwe invalshoeken.
De Amerikaanse filosoof Daniel Bennett omschrijft het als volgt:
“Sit down at a piano and try to come up with a good new melody and you soon discover how hard it is. All the keys are available, in any combination you choose, but until you can find something to lean on, some style or genre or pattern to lay down and exploit a bit, or allude to, before you twist it, you will come up with nothing but noise. ”
Als (aspirant)ondernemer betekent dat doorgaans:
- Kijken hoe je sector of domein werkt.
- Kijken hoe specifieke bedrijven werken.
- Spreken met bedrijven die de diensten gebruiken en hoe zij het systeem ervaren
- Spreken met werknemers van de bedrijven voor informatie van binnenuit
- Klant worden
- Werknemer worden
Vaak zie je dat mensen meteen zelf willen ondernemen. Ik ben eerder een warme minnaar om eerst een bedrijf te kiezen in de sector waar je later zelf wilt gaan ondernemen. Zo kan je bijleren on the job, je netwerk vormen en kan je na de werkuren nog werken aan andere skills die je nodig zal hebben. Zodra je aan het ondernemen bent, is de kans daarvoor kleiner. Je moet dan zeker in de eerste fase bezig zijn met alles wat dringend is en brandjes te blussen.
2. Het systeem doorgronden
Je hebt nu een basisidee van de werking van het systeem. Zoek nu de first principles. Wat is er ontegensprekelijk waar over het systeem? Gebruik hier niet je intuïtie, maar wat écht waar is. Des te lager je gaat in de opsomming hierboven, des te dichter je bij de waarheid komt. Zorg ervoor dat je al je inzichten, assumpties en regels ook noteert.
Nu kan je aan de slag met je gedachten, bevindingen en assumpties.
Je kan dat op meerdere manieren doen, maar de Socratische methode is ook hier een van de meest effectieve. Het proces gaat als volgt.
- Verduidelijk je gedachten en achterhaal vanwaar je ideeën en aannames komen
- Waarom denk ik dit?
- Wat denk ik precies?
- Daag je aannames uit
- Hoe weet ik of dit waar is?
- Wat als ik het tegenovergestelde dacht?)
- Staaf met bewijs
- Hoe kan ik dit staven?
- Wat zijn de bronnen?
- Overweeg alternatieven
- Wat kunnen anderen denken?
- Hoe weet ik of ik gelijk heb?
- Onderzoek gevolgen en implicaties
- Wat als ik het mis heb?
- Wat zijn de gevolgen als ik het verkeerd voor heb?
- Trek de oorspronkelijke vragen in twijfel
- Waarom dacht ik dat?
- Had ik gelijk?
- Welke conclusies kan ik trekken uit het redeneerproces?
Een andere methode, die iedere ouder goed kent is, de 5 why’s. Het is ook mijn persoonlijke favoriet bij ieder probleem.
Hierbij een gangbaar voorbeeld bij een brandblusser.
Situatie: De poederbrandblusser kon het vuur niet blussen.
- Waarom? Er kwam onvoldoende poeder uit om te blussen.
- Waarom? Het poeder was geklonterd.
- Waarom? Het poeder was niet opgeschud.
- Waarom? De technicus had dat niet gedaan.
- Waarom? Hij was dit vergeten.
- Waarom? Hij had de procedure niet gevolgd.
Uit bovenstaand voorbeeld zie je dat meer dan 5 why’s kan hebben, maar uiteraard ook minder. Je kan gerust ook nog verder gaan met de reden waarom de procedure niet gevolgd was.
Als je als ondernemer dit proces hebt doorlopen dan begrijp je nu goed (de regels en de werking van) het huidige systeem. Dat betekent dat het eindelijk zover is. Nu je de regels kent, kan je ze gaan breken.
3. Uit het systeem springen
Je kent nu de traditie en regels, en daardoor kan je ze nu vakkundig ondermijnen. (Mocht ik geen hekel hebben aan het woord disruptive, dan haalde ik het nu van stal.)
Essentieel hierbij is lateraal denken. Lateraal denken is niets meer dan anders tegen problemen aan kijken, door ze in een nieuw en ongebruikelijk licht te bekijken. De woorden “Stel dat het wel mogelijk zou zijn, dat …” zijn een goede indicator om te breken met het standaard verticale denken.
Shane Snow omschreef het in Smartcuts: The Breakthrough Power of Lateral Thinking als volgt.
Lateral Thinking is the process of solving problems via different angles than you might expect. It doesn’t happen when you do more of the same thing. So just simply working harder may not accomplish a goal like rethinking the approach you’re taking. Lateral thinking is about getting in the mindset of breaking the rules that aren’t really rules; they’re just the way things have been conventionally done in the past.
Als je stap 1 en 2 grondig hebt uitgevoerd, kan je hier als aspirantondernemer je slag slaan.
Wat kan je anders doen? Wat kan je beter doen/sneller? Welk aspect van het systeem wil je afstoten? Of is er net één aspect dat je eruit wilt pikken?
Enkele voorbeelden. Waarom zou je anno 2021 voor je banden naar de garage moeten? Of waarom zou je naar een carwash moeten? Of een fietsenmaker? De ijsjesman komt toch ook gewoon langs?
JOOTSing voor aspirerende ondernemers
Voor iedere, maar zeker voor aspirerende, ondernemers is JOOTSing een krachtig instrument. Het zorgt ervoor dat je diep duikt in een bestaand systeem en kijkt hoe je uit dat systeem kan springen. Het beter kan doen voor klanten. Efficiënter, maar ook effectiever.
Tegenwoordig ligt de focus van beginnende ondernemers doorgaans om hele nieuwe systemen uit te vinden. Om disruptive (F*ck, nu is het woord er toch weer uit) te zijn. Silicon Valley-stijl. Hyperschaalbaar. Voor wie KMO’s te klein bier zijn of lijken. Terwijl dat net de bewezen systemen zijn. Die systemen bestaan al jaren, en omdat ze goed werken, zijn ze niet zelden onderhevig aan het status quo. Bovendien: weinig beginnende ondernemers kijken naar sweaty service jobs. Jobs waar je de handen écht uit de mouwen moet steken: ongediertebestrijding, ramen wassen, zolders leegmaken, hondentrimmen aan huis, make-up aan huis, grasmaaien.
Als aspirerend ondernemer lijkt het me dan ook interessanter om niet meteen een heel nieuw systeem uit te dokteren, maar een bestaand systeem grondig te bestuderen. Te behouden wat goed is, af te voeren wat slecht is en om voor een paar aspecten duidelijk uit het systeem te springen. JOOTSing eigenlijk.
Terwijl jullie daar de komende 2-3 jaar mee bezig zijn, geeft me dat de tijd om JOOTSing voor gevorderden uit te werken.
Succes!
Als je aspirerend ondernemer bent, of ideeën wilt uitwisselen, mail me dan gerust!